Մարդու պրակտիկ կյանքում նրա գոյատևման ոչ մի պատմական ամուր ձև և միջոց չի ձևավորվում առանձին անհատների և խմբերի կամային ցանկությամբ: Այդպես է եղել նաև քաղաքականություն հետ, որը ձևավորվել է հասարակության զարգացման մի շարք տենդենցների հատման արդյունքում, որոնք ապահովում էին մարդկային շահերի բավարարումը և հասունացած խնդիրների լուծումը:
Ողջ սոցիալական կյանքը հանդիսանում է մարդկանց և նրանց միավորումների մշտական փոխգործակցության գործընթաց, որոնք հետապնդում են իրենց շահերը և նպատակները, ուստի անխուսափելիորեն մրցակցում են միմյանց հետ:
Մարդկության զարգացման սկզբնական շրջանում այս մրցակցությունը պահպանվում էր հիմնականում հասարարակական ինքնակարգավորման մեխանիզմներով: Որպես դրանց առաջնային տարրեր կարգուկանոնի պահպանման և մարդու համար կենսական ռեսուրսների բաշխման համար հանդես եկան սովորույթները, ավանդույթները, բարքերը, կրոնական դոգմաները և համատեղ կյանքի այլ պարզ նորմեր և միջոցներ: Սակայն այս մեխանիզմերը ի զորու չեղան կարգավորելու համատեղ կյանքը և ապահովելու շատերի խմբային պահանջմունքների բավարարումը։
Դրանից բացի ժամանակի ընթացքում խմբային շահերի հետ մեկտեղ առաջացան անհամատեղելի շահերի շրջանակ, որոնց իրականացումը սպառնում էր սոցիալական լարվածության շեշտակի աճմանը: Այսպես առաջացավ հզոր հասարակական պահանջարկ նոր, ավելի արդյունավետ միջոցների, որ կկարգավորեր շատ առումներով փոփոխված մարդկային փոխհարաբերությունները:
Խմբերի սոցիալական շփման կարգավորման համար ձևավորված նոր համակարգերը ցուցաբերեցին մարդկային բնավորությունների, կրոնական սովորույթների և ավանդույթների` որպես սոցիալական կոնֆլիկտների կարգավորման մեխանիզմների լիիրավ անզորությունը: Միայն պետական իշխանությունը հանդես եկավ որպես մի ուժ, որը ոչ միայն կարող էր տարբեր խմբերի շահերը իրականացնել, այլև պահպանել սոցիալական կյանքի ամբողջականությունը, պահպանել կարգուկանոնը և ապահովությունը:
Քաղաքականությունը հենց առաջացել է նման խմբերի շահերի իրականացման անհրաժեշտությամբ, որոնք առնչվում էին նրանց հասարակական դիրքի հետ և չէին բավարարվում առանց հասարակական իշխանության միջամտության, որը ենթադրում էր հարկադրանքի միջոցների օգտագործում: Այդպիսով քաղաքականությունը սկսեց կարգավորել ոչ միայն խմբային շահերը, այլ նրանք, որոնք առնչվում էին իշխանական նշանակության պահանջմունքներին և ենթադրում էին «3-րդ» ուժի` ի դեմս պետության մուտքը կոնֆլիկտի մեջ:
Այս սկզբունքներով էլ կազմավորվեց քաղաքականություն ասվածը։
Քաղաքականության մասին մտահանգումները ընդհանրապես սկսվում են սուվերենության և կախվածության, պետության և մարդու միջև հարաբերությունների պարզաբանմամբ: Սրանց մասին կարելի է տեսնել դեռևս Հին Հնդկաստանի և Չինաստանի հասարակական մտքի մեջ, բայց շատ քաղաքագետների համար քաղաքական ուսմունքների պատմությունը սկսվում է Հին Հունաստանից, որը անձնավորված էՊլատոնի և Արիստոտելի քաղաքական փիլիսոփայության մեջ:
Հենց քաղաքականություն տերմինը ծագել է Հունաստանից, որը տառացիորեն նշանակում է «Այն, ինչ կապված է պետության հետ»:
Արիստոտելը հստակ նշում է, որ քաղաքականությանը դա նախևառաջ պետությունն է, իսկ քաղաքականության ոլորտը հենց պետական հարաբերությունների ոլորտն է և պետական կառավարումը:
Պետական կյանք կամ պետական միջնորդությամբ մարդկանց միջև շփման կյանք գերիշխող էին երկու հազարամյակ` Պլատոնի «Պետությունից» և Արիստոտելի «Քաղաքականությունից» սկսած մինչև Մաքիավելու «Իշխանը» և Հոբբսի «Լևիոթանը»:
17-ից 19-րդ դարերի ընթացքում Բ. Սպինոզայի և Ջ. Լոկի հայացքներից մինչև Հեգելի և Մարքսի հայացքները,պետության և քաղաքացիական հասարակության փոխադարձ ազդեցությունը տարբեր ձևերով գտնվում էր քաղաքականության դաշտի կենտրոնում:
Արդեն 18-րդ դարում քաղաքականության դետերմինացման ոչ պետական, տնտեսական, սոցիալական գործոններից բացի, Մոնտեսքիոն իր «Օրենքների ոգին» գրքում ՝ լայնացնելով քաղաքականության դուրսբերման և ընկալման ոլորտը (աշխարհագրական, կլիմայական, դեմոգրաֆիական և այլն):
18-19-րդ դդ. քաղաքականության սուբյեկտների և սահմանների մասին պատկերացումները բավական փոփոխվում են: Մինչ այդ որպես գործող անձիք հանդես էին գալիս անհատները, ապա Անգլիական հեղափոխությունից (17-րդ դ.) և Ֆրանսիական բուրժուական մեծ հեղափոխությունից հետո (18-րդ դ.) Ժ. Ռուսոյի և այլ մտածողների ազդեցության տակ քաղաքական ոլորտի վերլուծության մեջ են ներգրավվում աղքատ դասերը,ժողովուրդների լայն զանգվածները: Ռեֆորմացիայի ժամանակաշրջանիֆրանսիացի պատմիչներ Օ. Տերրին, Ֆ. Գիզոն, Ժ. Միշլեն և այլք առաջնապես քաղաքականությունը դիտարկում են որպես դասային պայքար, այսինքն նախևառաջ մարդկանց մեծ խմբերի և վերջին հաշվով «հասարակ Ժակի» (Jacque le Bonne Hommе), որը հասարակ մարդու ընդհանրական պատկերն է։
Իսկ այսօր քաղաքական կյանքը` որպես հասարակության ենթահամակարգ,լիդերների` մարդկանց ազդելու շատ բարդ փոխկապակցվածություն է, որը կազմված է նպատակների սահմանումից, որոշումների ընդունումից և նրանց իրականացումից։
«Քաղաքականություն» հասկացության հստակեցումը կարևորագույն նշանակություն ունի հասարակական գիտությունների ու պրակտիկ քաղաքականության համար, քանի որ նրանից է սկսվում քաղաքական բնագավառին առնչվող բոլոր հիմնախնդիրների ուսումնասիրությունը:
Առանցքային բնութագրիչները բավականին զարգացում են ապրել և այսօր էլ շարունակում է իր էվոլյուցիա։
Իմ սեփական կարծիքը նյութի վերաբերյալ․
Մեր ժամանակներում ամեն մարդ չէ, որ տիրապետում է այս գիտությանը: Սակայն կարծում եմ մեզանից յուրաքանչյուրը կախված է հասարակությունից և պետությունից, ինչը նշանակում է, որ քաղաքականությունը վերաբերում է մեզանից յուրաքանչյուրին: Եվ յուրաքանչյուրն ունի իր սեփական տեսանկյունը այս հարցում: Հիմա քաղաքականությունը գրեթե ամենուր է: Քաղաքականությունը ազդում է բոլորի վրա, բայց շատերն անտեսում են դա: Մեզանից յուրաքանչյուրը յուրովի է ընդունում քաղաքականության իմաստը: Քաղաքականությունը ես նաև տեսնում եմ գիտության և արվեստի մեջ:Եվ դրա էվոլուցիան ուսումնասիրելը հետաքրքրեց ինձ։ Եվ ըստ ինձ քաղաքականությունն ամենաշատը զարգացավ Իտալիայի և Հռոմեական կայսրության միջոցով:
Տիգրան Չերքեզյանի բլոգ 