Category: գրականություն

Մխիթար ՍԵբաստացին՝ ծնվել է 1749 թվականի , փետրվարի 7-ին: Նա մեծ հայագետ էր, ով հիմնադրել էր՝ Մխիթարյան միաբանությունը:  

Որպես ուսուցիչ ՝ խորհրդանշական էր այն , որ նա դասասենյակ էր մտնում Աստվածաշնչով և Հայկազյան բառարանով, աշակերտներին ասելով՝ «դուք այս երկու թևերով պիտի թևածեք»: Նա , որպես անհատ ներողամիտ էր սեփական անձի հանդեպ արվաած չար գործերի հանդեպ, սակայն ոչ մի կերպ չէր հանդուրժում Աստծո հանդեպ անարգանքը:

 Աշոտ Բլեյանի «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր. ինչպես սկսվեց ամեն ինչ» հարցազրույցը

Մի փոքր խոսենք մեր կրթահամալիրի մասին, այն իր տեսակով բացառիկ է։ Բացառիկ է թե՛ կրթական ծրագրերով և թե՛ միջավայրով։

Ինչու՞ հենց «Մխիթար Սեբաստացի»

Մեր Բանգլադեշն այդ տարիներին կարծես մի կղզի է եղել։ Ինչպես Մխիթար Սեբաստացին է Սբ. Ղազար կղզում աղբակույտից միաբանություն ստեղծել, այնպես էլ Աշոտ Բլեյանը. ռուսական դպրոցը ոչ միայն դարձրեց հայկական, այլև մեծացրեց դրա մասշտաբներն ու այն տարածվեծ ողջ Բանգլադեշով։

Կրթահամալիրի տոնը նշվում է նոյեմբերին։

Նոյեմբեր ամիսը Աշոտ Բլեյանի սիրած ամիսն է։ Տոնն արդեն տարիներ շարունակ նշվում է նոյեմբերին։ Նոյեմբերին, որովհետև այդ ժամանակ իսկական աշուն է, թեթևսոլիկություն չկա։ Իսկ տոնին կարելի է պատրաստվել նախորդ երկու ամիսներին։

Մխիթարյան միաբանության զինանշանի բացատրությունը

Մխիթարյան միաբանության զինանշանը շատ բանի մասին  է պատմում :Այն վահանի նման է, որի մեջտեղում կա խաչ: Խաչի ծայրերին կան տառեր Ո.Կ.Վ.Ա. ,դրանք  << Որդեգիր Կուսին Վարդապետ Ապաշխարութեան >> նախադասության սկզբնատառերն են: Խաչի չորս անկյուններում կան առարկաներ, որոնք խորհրդանշում են վանականի հոգևոր ճամփորդությունը և բնորոշ են  առաքյալի կյանքին` կրակ,  զանգ,վարդապետի գավազան և բաց գիրք:Քանի որ իրական  Մխիթարյան միաբանը իր սրտում միշտ վառ է պահում աստվածային սիրո կրակը և երբ պահանջվում է հնազանդվել , նա իրականացնում է իր առաքելությունը `քարոզելու Հիսուսի ավետարանը:

Կրթահամալիրի իմ խորհրդանիշը

Ես արդեն երկու տարի է սովորում «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում,այս ընթացքում ես հասցրեցի ունենալ շատ հիշողություններ այստեղի հետ կապված և որոշ բաներ դարձել են այս դպրոցի խորհրդանիշը։ Ինձ համար դպրոցի խորհրդանիշ են ` կրթահամալրի ուսուցիչները, սովորողները,համոզված եմ իրենց տեսնելուց, միշտ կհիշեմ մեր դպրոցը և ընկերներիս հետ ացկացրած ժամանակը , որը հետաքրքիր է իր արկածներով և հիշողություններով։

1. Դո՛ւրս գրեք անհասկանալի բառերն ու բառարանի միջոցով բացատրե՛ք

1. Անքեն- քեն չպահող
2. կորով — քաջություն
3. փթանոց- շատ ծանր
4. հոծ- թանձր
5. մկանունք — մկանների կուտակում
6. երիցս- երեք
7. կոխ- գոտեմարտ
8. հածելիս- շրջել
9. նվաղեց- ուշքը գնալ
10. դիմահար-դեմառդեմ
11. կեղեքող- չարչարել
12. քար կտրել — զարմանալ

1. Բնութագրե՛ք տղային։

Եթե նախկինում տղան ուշադրություն չէր դարձնում վիրավորանքներին, այդքան ծեծ ու ջարդերին կարևորություն չէր տալիս և կուլ էր տալիս, ապա հիմա այդպես չէր։ Նա սիրահարվել էր և արդեն պետք է իր սիրելի աղջկա մոտ իր պատիվն ու արժանապատվությունը բարձր պահեր։ Նա ցանկանում էր այդ աղջկա վրա լավ տպավորություն թողնել, ուզում էր աղջկա աչքին բարձր երևալ և փորձում էր ամեն ինչ անել, որպեսզի հասներ իր ուզածին։

1. Ո՞րն է պատմվածքի մեջ արտահայտված գաղափարը։

Պատմվածքում տղային միշտ առաջինն էինք տեսնում կռիվների ժամանակ և հաճախ պատասխան չէին ստանում։ Այսպես էր մինչև այն ժամանակ երբ նրա սրտում ծնվեց ամենամաքուր զգացմունքը։ Նա սիրահարվեց և մի բան որոշեց «Իր աղջկան շենում ծուռ նայող չպիտի լինի։ Իր աղջկա ներկայությամբ իրեն բան ասող չպիտի լինի»։ Նա որոշել էր և այդպես էլ պետք է լիներ։ Նա սկսեց պարապել, որ կարողանա պատասխան տալ և խեղճացնել նրան։ Որ նրա սիրած աղջկան ոչ մեկ ոչ մի բան չասի։

1. Քո կաիծիքով՝ ինչու է պատմվածքը կոչվում «Սիրելու տարիք»։

Իմ կարծիքով պատմվածքի վերնագիրը <<Սիրելու տարիք>> է, որովհետև տարբեր մարդիկ տարբեր տարիքում տարբեր բաների են պատրաստ հանուն իրենց սիրո։ Տարբեր տարիքում մարդիկ իրենց խնդիրները տարբեր կերպով են լուծում, երբ երիտասարդ են ու դեռ շատ էներգիա ունեն, իրենց խնդիրները լուծում են կռվելով, երբ ավելի են մեծանում խնդիրները լուծում են՝ զրուցելով, միմյանց հասկանալով։

Ստեղծագործությունն կարդալիս թվում է, թե նա զրուցում է ինքն իր, կամ տարիքով մեծ տղամարդու հետ: Սկիզբը գրված է մոտիվացնելու համար, իսկ շարունակությունը պարզապես դասեր են, խորհուրդներ ընտանիքի, երեխաների և կնոջ կամ ամուսնու հարաբերությունների հետ կապված: Նա գրում է՝ «Գերեզմանոցի կողքին ապրելուց օգուտդ քաղի»: Սա ընթերցելուց մտածեցի, որ ուզում է ասել, որ ուրիշի կորուստը տեսնելուց պետք է քո ունեցածը սկսես գնահատել: Կորցնելու վախը մարդկանց ստիպում է ավելի ուժեղ սիրել: Նա խորհուրդ է տալիս թարմացնել շրջապատը, միջավայրը, որպեսզի ուժ և հիմք ունենանք փոխվելու և կատարելագործվելու համար: «Թող թվա, թե անցած օրը իր աղբն ու հետքը տարել է հետը, այսօր էլ ապրիր երեխայի պես՝ օրը սկսիր որպես նոր կյանք»: Պետք է ճանապարհ տալ նոր հնարավորություններին, և ամեն օրվանից ակնկալել և տալ այն ամենը, ինչ հարկավոր է հնարավորությունից օգտվելու համար:

Իմ կարծիքով՝ թեստը գիտելիքի ստուգման միջոց չէ, քանի որ ավարտական քննությունները պետք է անգիր սովորել որ կարողանանք գրել թեստերը։Ես չեմ ցանկանում ասել որ թեստերը վերացնեն, այլ ձևաչափը փոխել։ Թեստերը թող լինեն ավելի հետաքրքիր և տրամաբանական, որպեսզի աշակերտները ավելի հաճույքով անեն ամեն ինչ։

Մեկնած տանտիրոջ վերադարձը

Զգո՛ւյշ եղեք, արթո՛ւն մնացեք և աղոթեցե՛ք,որովհետև չգիտեք, թե երբ է ժամանակը։ Դա նման է այն մարդուն, որը թողնում է իր տունը և գնում ուրիշ երկիր։ Չգնացած՝ իր ծառաներից յուրաքանչյուրին պարտականություն է տալիս և դռնապանին էլ պատվիրում, որ արթուն մնա։ Ուրեմն դո՛ւք էլ արթուն կացեք, որովհետև չգիտեք, թե տանտերը գիշերվա ո՛ր պահին կգա, երեկոյա՞ն, կեսգիշերի՞ն, աքլորականչի՞ն, թե՞ առավոտյան. որպեսզի չլինի թե հանկարծ գա և ձեզ քնի մեջ գտնի։ Արդ, ինչ որ ձեզ եմ ասում, բոլորին եմ ասում. արթո՛ւն կացեք:

Վերլուծություն

Այս առակը այն մասին է, որ դու չես կարող պատկերացնել հաջորդ վայրկյանին ինչ կարող է լինել, այդ պատճառով մեզ զգուշացնում են լինել ուշադիր և լուրջ վերաբերվել ամեն բանին։

Թզենու օրինակը

Թզենին թող օրինակ լինի ձեզ։ Երբ նրա ճյուղերը հետզհետե փափկեն և տերև արձակեն, կիմանաք, որ ամառը մոտ է։ Նույնպես և դուք, երբ տեսնեք, որ իմ ասածները կատարվում են, իմացե՛ք, որ Մարդու Որդու գալուստը մոտ է և արդեն հասնելու վրա է։ Վստա՛հ եղեք, որ այս սերունդը դեռ չանցած՝ այս ամենը պիտի պատահի։ Նույնիսկ եթե երկինքն ու երկիրը անհետանան, իմ խոսքերը չեն անհետանա։

Վերլուծություն

Այստեղ ասվում է, որ ամեն բան իրար հետ փոխկապակցված է։ Մենք բոլորս, բնությունը, ծառը, ծաղիկը ամեն բան իրար շղթայված են, ամուր կապված և երբեմն կան բաներ, որոնք մենք իմանում կամ հասկանում ենք ուրիշ բանի հայտնվելուց հետո։

Ծառայի պարտականությունը

Ենթադրենք, թե ձեզնից մեկը մի ծառա ունի, որ հողագործ է կամ հովիվ։ Երբ ծառան դաշտից վերադառնա և մտնի տուն, տերը կասի՞. «Շուտ գնա՛, ճաշդ կե՛ր»։ Իհարկե, ո՛չ։ Ընդհակառակը, նրան կասի. «Պատրաստի՛ր ընթրիքս և գոգնոցդ կապելով՝ սպասարկի՛ր ինձ, մինչև ընթրիքս վերջացնեմ, դրանից հետո կարող ես ուտել և խմել»։ Կարծում եք, թե տերը երախտապա՞րտ պիտի լինի իր ծառային, որ իր հրահանգները կատարեց։ Չեմ կարծում։ Նույնպես էլ դուք, երբ կատարեք, ինչ որ հրամայված է ձեզ, ասացե՛ք. «Անպիտան ծառաներ ենք, ինչ պարտավոր էինք անել, արեցինք»։

Վերլուծություն

Այս առակը ուզում է մեզ ասել, որ մենք երբեմն պարտավոր չենք անել այն, ինչ անում ենք, թեկուզ եթե մենք ծառա լինենք ինչ-որ մեկին, մեկ է կան բաներ, որ ուղակի պարտականությունների մեջ չեն մտնում։ Մարդ ստեղծվել է, որ ապրի, Աստված բոլորիս հավասար է ստեղծել, բոլորս հավասար ենք և ոչ մեկս պարտավոր չենք ուրիշի համար բաներ անել։

Աճող սերմի առակը

Հետո Հիսուսը շարունակեց.
-Աստծու արքայությունը նման է հետևյալին.-
Մի մարդ արտի մեջ սերմ է ցանում։ Օրեր ու գիշերներ են անցնում, նա քնում է ու արթնանում, մինչ այդ սերմերը բուսնում են և աճում, և ինքը չի իմանում, թե ինչպե՛ս են մեծանում. այսինքն՝ հողը ինքնաբերաբար աճեցնում է սերմը. նախ՝ ցողունը, ապա՝ հասկը և ապա՝ հասկի մեջ լեցուն ցորենը։ Եվ երբ ցորենը հասունանում է, հնձվորներին անմիջապես արտ է ուղարկում, որովհետև հասել է հնձի ժամանակը։

Վերլուծություն

Այստեղ ուզում է ասել, որ ամեն բան իր ժամանակին է լինում, որոշ բաներ ինքնուրույն, ինքնստինքյա են լինում մեր կյանքում, առանց մեր ջանքը թափելու, որոշ բաներն էլ մեր շնորհիվ, բայց մեկ է ամեն բան իր ժամանակին, ինչպես ցորենը ծիլ տվեց, աճեց, նոր վերջնական հասավ իր իսկական չափին, այդպես էլ Ասծո արքայությունն է և իհարկե մեր կյանքը։

Հատվածը՝  Ա. Շահնազարյանի «Խազերի կոմիտասյան վերծանության հայտնությունը» գրքից:

Հին աշխարհի իմաստուն երաժիշտներն այնքան խորունկ հմտութեամբ են ուսումնասիրել ու զարգացուցել իրէնց ժամանակի երաժշտութիւնը, որ գրեթէ բոլոր գաղտնիքները երեւան են հանել: Արդ, օգուտ քաղելով, գլխավորաբար Մայր Աթոռի համար 2359 ձեռագրէն, լուսաբանելու ենք, թե ինչ հիման վերայ եւ ինչպէս էին երաժշտութեամբ հիվանդներ բուժում:

«Երաժշտական արուեստն չարախառնութիւն ունի հոգւոյ ու մարմնոյ». զի ծագումն է առնում հոգեկան յոյզերի աշխարհում եւ մարմին՝ ձայնով. Քանի որ «ձայնս է նիւթ բանականութեան, որպէս հիւսնականին՝ փայտն.եւ դարբնականին՝ երկաթն»: Այսինքն, որպէս հիւսնութեան եւ դարբնութեան արուեստի նիւթն են՝ մէկինը՝ փայտ եւ միւսինը երկաթ, եւ որպէս ճարտարագործ ձեռքեր այս նիւթերին զանազան ձեւ ու կերպարանք են տալի՝ պատկերացնելու համար, որեւէ մտայղացում, նոյնպէս եւ մարդկային ամենակարող լեզուն ճախարակում է ձայնը՝ բանականութեան նիւթը եւ արձանացնում հոգու յուզումները: Սակայն երաժշտութիւնը չէ այն արուեստներէն, որոնք «նիւթական եւ թանձր» ստեղծագործութիւն են արտայայտում, այլ այն, որ «ի պարզ եւ ի մաքուր էութենէն, այսինքն յիմացականէն եւ ի լսողականէն» է առաջ գալի, որովհետեւ «ներգործութիւն սորա ի հոգւոյն է»:
Երաժշտութիւնը երկու տեսակ է՝ «աստուածային եւ մարդկային». Առաջինը երգում են եկեղեցիներում՝ յանցաւոր հոգիները դէպի զղջումն ածելու եւ մեղաւոր մտքերը՝ դէպի ի բարին փոխարինելու. իսկ մարդկայինը՝ ուրախութեան ժողովներում ու հանդէսներում:
Եթէ երաժշտութիւնը այս կամ այն ձեւով կարող է եկեղեղեցիներում յանցաւոր հոգիներն ու մեղաւոր մտքերը զղջման բերել ու բարին անել տալ, կամ ժողովներում ու հանդէսներում սրտերը թունդ հանել ու զուարթութեամբ վառել, ինչու՛ չպէտք է կարողանար եւ վանել հիւանդութիւնները: Հները փորձեցին եւ գտան «զի օգտակար է ի պէտս բժշկութեան». ուստի եւ որոշեցին ու գործադրեցին, որ «որ երգին եւ առ հիւանդս». որովհետեւ «որպէս ըմպելիք դեղւոյ ընդ ճաշակելիսըն» ազդում են հիւանդութեան վրա «եւ սա (երաժշտութիւնը) ընդ լսելիսըն»: Քանի որ «ձայնն անմարմին է եւ մեծ զօրութիւն ունի եւ ազգակցութիւն առ հոգին», ուրեմն եւ «ընդունելով հոգի զուարճական կիրք, ներգործէ առ մարմին եւ տրամադրեալ փոխէ զնա իւրմէ բնութենէն»:
Արդ, իմաստուն-երաժիշտները հնարում են պարագային յարմար գործիքներ ու եղանակներ, որոնցմէ, դժբախտաբար, չէ մնացել եւ ո՛չ մի օրինակ:
Հին ժամանակների ընդհանրացած նուագարանն էր քնարն իր բազմազան տեսակներով. «այլ չորք աղեանն քնար առավել ցուցանէ զզօրութիւն արուեստիս»:
Քնարի լարերի անուններն են «բամբ, թավ, սոսկ, զիլ»:
Քառալար քնարն այդ պատճառով են յարմար դատել բժշկութեան համար, «զի ըստ նմանութեան բնութեան մարդոյս կերպարանի, որպէս մարդ ի չորից տարերց էացեալ է»:
Ըստ հնոց, «չորս տարերքն են՝ հող, ջուր, օդ եւ հուր»: Սոքա ունին որոշ «դիրք եւ որակութիւն»: Ըստ դրից, «երկիրն ծանր է քան զջուրն. եւ ջուրն՝ քան զօդ. եւ օդն՝ քան զհուր: Եվ իւրաքանչիւր տարերք ունին կրկին որակութիւն. այսինքն՝ գոյացական եւ պատճառական: Զի երկիրս ցուրտ է եւ չոր. եւ ջուր՝ գէջ եւ ցուրտ. օդ՝ ջերմ է եւ գէջ. հուր՝ չոր եւ ջերմ»:
Բայց մարդն ի՛նչ խորհրդավոր կապ կարող է ունենալ քնարի լարերի անուան, դիրքի ու որակի հետ: Ըստ երեւոյթին՝ լոկ թուական. այսինքն՝ մարդն ստեղծուած է չորս տարերքով. քնարն ունի չորս լար եւ համապատասխան չորս անուն. չորս տարերք ունին չորս դիրք եւ չորս որակ: Բայց, իսկապէս, էական ու կարեւոր կապակցութիւն կայ այդ բոլորի մէջ փոխադարձաբար եւ երաժշտութեամբ բժշկութեան մէջ:
Տարերքների անուններով պատկերանում է նոցա դասակարգութեան աստիճանաւորումները. առաջին դիրքը գրաւում է հողն հողն իր ծանրութեամբ. երկրորդը՝ ջուրը, իր դիւրութեամբ. երրորդ՝ օդը, իր թեթեւութեամբ եւ չորրորդ՝ հուրը, իր հեռաւորութեամբ. այսպէս՝ երկիրը հիմունքն է, վրան՝ ջուրը, սորա վրան՝ օդը եւ վերայ՝ հուրը: Իսկ լարերը որքան հաստ են, նոյնքան ցած են ձայնում եւ որքան բարակ՝ նոյնքան նուրբ: Քնարի առաջին լարն իր դիրքով համեմատ է երկրին, երկրորդը՝ ջրին, երրորդը՝ օդին, եւ չորրորդը՝ հրին. իսկ ձայներանգով՝ տարերքների որակին, որ է՝ ցուրտ, գէջ, ջերմ եւ չոր. այսինքն՝ առաջին լարի ձայներանգն է ցուրտ, որ զգացման աստիճանի պակասութիւնն է ցոյց տալի, ուստի եւ ցած է լարուածքը. երկրորդի ձայներագն է գէջ, որ զգացման աստիճանի թուլութիւնն է պատկերացնում, ուստի եւ թույլ է լարուածքը. երրորդի ձայներանգն է ջերմ, որ շարժումն ու եռանդ է տալի, ուստի եւ աւելի ամուր է լարուածքը, եւ չորրորդի ձայներանգն է չոր, որ զգացման աստիճանի սրութիւնն է արտայայտում, ուստի եւ պիրկ է լարուածքը:
«Հիւանդ, որոյ արիւնն առաւելեալ է, գիտել պարտ է, եթէ հակառակ արեանն պլղամն է առ այն հիւանդին. զծանրն արժան է, ասեն, հարկանել, զի յոյժ օգտակար է: Եւ առաւելեալ մաղասոյ, որ է պլղամն, պարտ է զիլն հարկանել, որ է սուրն, զի արեան բնութենէ եւ արիւնն հակառակ է մաղասոյ: Եւ յորժամ խարտեշ մաղձն առաւելու, որ է տաք եւ չոր, զպամն պարտ է հարկանել, որ է ցուրտ եւ գէջ: Եւ այսպէս կշռի անբաւ լարիցս թիւ՝ բանաւոր կենդանեացս»:
Ի՞նչ է նշանակում այս կամ այն տեսակ հիւանդությունը բուժելու համար պէտք է զարնել մէկ կամ միւս լարին, կամ՝ ի՞նչ է նշանակում այստեղ լար բառը: Քնարի մէկ լարին շարունակ հարկանելով, որ նոյնն է, թէ անդադար միեւնոյն ձայնը հնչեցնել, ոչ թէ հիւանդը կբուժուի, այլ առաւել եւս կտկարանայ:
Ձեռագրի այս հատուածը ըմբռնելու համար, պէտք է իմանալ, որ հին ժամանակներում, որպէս եւ արդ, արեւելեան ազգերէն, հնի աւանդապահները՝ իւրաքանչիւր մէկ ձայնաստիճան նկատում էին իբր հիմն մի որոշ եղանակի: Այս սկզբունքը ծագումն է առաւել այսպէս: Հին երաժիշտները, որոնք յայտնի են նոյնպէս իմաստուն, իմաստասէր անուններով, իւրաքանչիւր լար իբր հիմնաձայն էին նկատում. այդ չորս նորանոր հիմնաձայնով կազմում էին այս չորս զանազան ձայնաշարը, իսկ չորս աննման ձայնաշարով էլ՝ չորս ուրիշ եղանակ էին նուագում կամ երգում:
Թէ՛ ո՛րպիսի շէնք ու օրէնք ունեին այս ձայնաշարերի վերայ հիմնուած եղանակները, մեր յօդուածի սահմանէն դուրս է այդ նկարագրելը:
«Եւ՝ որ ստուգութեամբ հմուտ է արուեստիս կարողնայ երգելովն դիւրութիւն առնել հիւանդին: Եւ ցաւեալն, եթէ հասու է արուեստիս՝ առաւել շահի ի ձայնիցն: Այլ եւ հոգեկան ցաւուց յոյժ օգտակար է, այսինքն՝ տրտմականին, զի ձայնի բնութիւն անմարմին է ե՛ւ հոգի անմարմին. լսելով զիւրն ազգակից փոխէ զտրտմականն. եւս ըստ այլ մասանց հոգւույն յարմարի, սրտմտականին, խոհականին ու կամ ցանկականին»:
Ապա փակում է ձեռագիրն իր այս էջը, պատմելով մէկ պատմական դէպք, որ երաժշտութեան անպայման ազդեցութեան կարողութիւնն է շեշտում: «Վիպասանեալ է ոմն վասն Աղէքսանդրի, եթէ ի խրատութեան ելով, երաժիշտն պատերազմականն նուագեր զմատն. եւ նա, իսկոյն զինեալ արտաքս դիմեաց: Եւ դարձեալ երաժշտականին զուարճականն բախեալ նուագս, անդրէն դարձեալ ի բազմականն ճեմէր»:

Անկախության դերը մեծ է մարդկության կյանքում։ Յուրաքանչյուր ազգ ձգտում է անկախության։ Հ.Հ —ն նույնպես անկախ է։ Հայ ժողովուրդը մշտապես պայքարել էիր անկախության համար։ Սակայն պետության անկախությունը բավարար չէ, որ մարդ իրեն անկախ զգա, քանի որ հնարավոր է երկրում սահմանափակեն անհատի անկախությունը։ Մեզանից յուրաքնչյուրը պետք է պայքարի իր անկախության համար։

Հավատացյալը կուրացած էր հավատով։ Նա չէր նկատում իր ընկերոջը ։ Այս պատմվածքում ես նկատեցի հետաքրքիր արտահայտություններ՝ «Հավատացյալը դրեց իր մոմը կենտրոնում` երկնքին տեսանելի, ու բոցի լեզվակը նրա ճթճթաց, թրթռաց ու տագնապահար այս ու այն կողմ ընկավ` կարծես փախչել ցանկանալով մոմի վրայից»։ Ես հասկացա հետևյալը՝ այդ մարդը նման էր այն մոմին, որը նա վառել էր։ Նա, այդ մոմի նման, ցանկանում էր լինել կենտրոնում, երկնքի տակ, Աստծո աչքերի առաջ։ Իսկ կրակը ես նմանեցնում եմ Հավատացյալի հոգուն։ Այն հանգիստ չուներ, տագնապահար այս ու այն կողմ էր լինում։ Ինձ դուր եկավ նաև վերջաբանը՝ «Հավատացյալի մոմը` դեռ կարգին չբոցավառված, պատուհանների միջանցիկ զեփյուռից ընկճվեց, մարեց…»։ Այդպիսի անհանգիստ հոգով մարդը հոգևոր կյանքով երկար չի կարող ապրել, և նա էլ այդ մոմի նման, ի վերջո կմարի։